پنجره جوهری

پنجره جوهری

مدلی برای ایجاد اعتماد و خودشناسی

همه ما می دانیم که هر گروه بر پایه اعتماد اعضا به یکدیگر موفق می شود که به اهداف خود دست پیدا کند. اگر در یک گروه کاری اعضا به یکدیگر اعتماد نداشته باشند بهره وری آن گروه به شدت پائین خواهد بود. اما چگونه می توانیم این اعتماد را بوجود بیاوریم؟

پنجره جوهری مدلی است که به ما در ایجاد اعتماد کمک می کند. علاوه بر این مدل فوق به ما کمک می کند که مطالب مهمی در مورد خودمان یاد بگیریم و در حقیقت با استفاده عملی از این مدل می توانیم به خودشناسی نیز دست پیدا کنیم.

در این مبحث نگاهی به نحوه کارکرد پنجره جوهری خواهیم داشت و اینکه چگونه می توان از آن برای بهبود روابط و ایجاد اعتماد و خودشناسی استفاده کرد.

پنجره جوهری یک مدل ارتباطی است که برای بهبود درک متقابل بین افراد به کار می رود. این نام از ابتدای نامجوزف لوفت و هری اینگهام گرفته شده است که در سال ۵۵۱۱ این مدل را عرضه کردند.

در پس زمینه این ابزار دو ایده وجود دارد:

الف .  با بازگویی اطلاعات در مورد خود می توان در دیگران اعتماد ایجاد کرد

ب. به  کمک بازخورد گرفتن از دیگران می توان خود را بهتر شناخت و مشکلات شخصی خود را حل کرد.

همانطور که گفته شد اجرای این مدل باعث ایجاد روابط بهتر و اعتماد در بین اعضای گروه شده و به آنها کمک می کند که بعنوان یک تیم موثرتر عمل کنند.

همانطور که می دانید همه ما دارای یک سری ویژگی و خصوصیت )افکار، احساسات، رفتارها، مهارتها، دانش، پیشینه شخصی و ….( هستیم. هر کس با مقداری از این ویزگیها آشنا است و برخی دیگر نیز در نقطه کور او قرار دارند و توان مواجهه با آنها را ندارد یعنی یا از وجود آنها بی خبر است و یا آنها را انکار می کند )همان چیزی که در روانشناسی عمقی به آن سایه گفته می

شود(. افراد دیگری هم که با این فرد در تعامل هستند یک سری از خصوصیت او را می شناسند و از یک سری دیگری از ویژگیهای وی بی خبرند.

بنابراین ویژگیهای هر فرد را وقتی با فرد دیگر تعامل برقرار می کند می توان به چهار دسته تقسیم کرد:

الف.  ویژگیهائی که هم خود از آن اطلاع دارد و هم طرف مقابل.

ب. ویژگیهائی که خود از آن خبر ندارد ولی طرف مقابل از آن خبر دارد.

ج.  ویژگیهائی که خود از آن خبر دارد ولی طرف مقابل از آن بی خبر است.

د. ویژگیهائی که نه خود از آن خبر دارد و نه طرف مقابل.

با این مقدمه به سراغ تشریح پنجره جوهری می رویم پنجره جوهری به شکل یک جدول چهار خانه نمایش داده می شود، مانند شکل زیر

۱- ناحیه آشکار

این خانه آنچه را که شما درباره خودتان می دانید و دیگران نیز درباره شما می دانند نمایندگی می کند.

۲-ناحیه کور

این خانه نشان دهنده چیزهایی است که شما در مورد خودتان نمی دانید ولی دیگران در مورد شما می دانند

۳- ناحیه پنهان

این خانه نماینده آن بخشی از وجود شما است که شما خودتان از آن آگاه هستید ولی دیگران از آن بی خبر هستند.

۴- ناحیه ناشناخته

این خانه نماینده چیزهایی در وجود شما است که هم خودتان از آن بی خبرید و هم دیگران

هدف مدل هدف نهایی پنجره جوهری این است که ناحیه آشکار بزرگتر شود)البته بدون افشای اطلاعاتی که بسیار شخصی هستند(.

این خانه مهمترین بخش این پنجره است چرا که از دید جوهری بطور کلی هر چه افراد یک گروه بیشتر در مورد یکدیگر بدانند،همکاری، بهره وری و کارآیی آنها وقتی با هم کار می کنند افزایش می یابد.

فرآیند افزایش ناحیه آشکار، خود گشودگی نامیده می شود که یک فرآیند بده بستانی بین شما و کسانی است که با شما تعامل دارند یا کار می کنند.

هر چه که شما اطلاعات بیشتری در مورد خود به دیگران می دهید ناحیه آشکار شما بصورت عمودی کسترش می یابد یعنی ناحیه پنهان شما کوچک می شود.

به همان ترتیب وقتی افراد به شما بازخورد می دهند، ناحیه آشکار افقی گسترش پیدا می کند و ناحیه کور کوچک می شود و شما به شناخت بیشتری از خود دست پیدا می کنید.

همچنین شما و دیگران می توانید با به اشتراک گذاشتن اطلاعاتی که شما در مورد خود دارید و آنها در مورد شما دارند ناحیه ناشناخته را نیز کوچک کنید.

افرادی که ناحیه آشکار بزرگی دارند افرادی هستند که به آسانی می توان با آنها سر صحبت را باز کرد، این افراد با صداقت و رو راستی با دیگران ارتباط برقرار می کنند و با گروه به خوبی کار می کنند.

برخی از افراد ناحیه کور بزرگی دارند و موضوعات زیادی در وجود آنها برای خودشان ناشناخته است اما دیگران می توانند این موضوعات و مسایل را به روشنی ببینند. این افراد ممکن است دچار مشکل احترام به خود باشند و حتی ممکن است وقتی با دیگران کار می کنند موضوعاتی آنها را تحریک کند و باعث خشم آنها بشود.

استفاده از ابزار

با توضیح ایده پنجره جوهری می توانید به اعضای گروه خود کمک کنید که ارزش بازگو کردن اطلاعات در مورد خود را درک کنند و آنها را تشویق کنید که به دیگران بازخورد سازنده بدهند و بگیرند.

فرآیند گسترش و بسط ناحیه آشکار شامل خود گشودگی است.این کار ساده است هر چه شما افکار، احساسات، رویاها و اهداف خود را با دیگران در میان بگذارید بیشتر اعتماد آنها را جلب می کنید.

هشدار :

خودگشودگی به معنای آن نیست که پته خود را به روی آب بریزید و به گناهان کرده و ناکرده خود اعتراف کنید.

همواره به یاد داشته باشید از بیان مسائل خصوصی که می تواند باعث از بین رفتن احترام شما شود خودداری کنید.

مطلب دیگر برای گسترش ناحیه آشکار این است که بازخورد دیگران را در مورد خود بپذیرید. بدیهی است که مهارت گوش دادن فعال و همدلانه در این کار بسیار می تواند به شما کمک کند. این بازخوردها می تواند به شما کمک کند که خود را بهتر بشناسید زیرا دیگران در شما چیزهایی را می بینند که خودتان از دیدن آنها ناتوان هستید. گرفتن بازخورد از دیگران می تواند در رشد

شخصی شما تاثیر بسزایی داشته باشد.

توصیه

مراقب روش بازخور دادن خود به دیگران باشید. در برخی از فرهنگها بازخورد راحت پذیرفته می شود و در برخی دیگر نه. برخی از افراد هم به راحتی بازخورد را نمی پذیرند و در مقابل بازخورد شما عکس العمل نشان می دهند. به یاد داشته باشید که دیدن نقاط کور شخصیت خود نیازمند آمادگی و شجاعت زیادی است .علاوه بر این افرادی که به آنها بازخورد می دهید

باید مطمئن شوند که شما قصد تحقیر، آزار و عیبجوئی بی دلیل از آنها را ندارید.

بطور کلی هر چه سطح اعتماد به نفس و احترام به خود در یک فرد بالاتر برود برای او آسانتر می شود که از دیگران بخواهد در مورد ناحیه کور به او بازخورد بدهند.

به یاد داشته باشید پنجره جوهری یک فرد در تعامل با یک فرد یا گروه منحصر بفرد است. ناحیه آشکار ما نسبت به دوستان قدیمی بسیار بیشتر از ناحیه آشکار ما نسبت به فردی است که تازه با او آشنا شده ایم. به همین ترتیب اعضای قدیمی و جا افتاده یک گروه ناحیه آشکار بزرگتری نسبت به اعضای جدید گروه دارند. اعضای جدید با یک ناحیه آشکار کوچکتر شروع می کنند زیرا

هنوز فرصت ارائه اطلاعات در مورد خود را پیدا نکرده اند برای بزرگ کردن ناحیه آشکار دیگران می توانید از آنها سوالات شخصی ( در مورد دانش و مهارتهائی که آموخته اند، سوابق کاری، علایق و اهداف و....)

همچنین وقتی شما با خود گشودگی با دیگران برخورد می کنید و اطلاعاتی در مورد خود بروز می دهید معمولاً آنها نیز مقابله به مثل می کنند و مطالبی در مورد خود بر زبان می آورند و بدینگونه دوستی و اعتماد شکل می گیرد